Η αρχαιολογική ανασκαφή στη Θηρασία αποκαλύπτει ένα σημαντικό προϊστορικό οικισμό στην θέση Κοίμηση, στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού, όπου δεσπόζει το νεότερο μοναστήρι της Κοίμησης. Η συστηματική ανασκαφή άρχισε το 2014 υπό την διεύθυνση του Αναπληρωτή Καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου Κ. Σμπόνια και της Ομότιμης Καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Κρήτης Ι. Τζαχίλη, με τη συνεργασία της Εφορείας Κυκλάδων.
Η ανασκαφή φέρνει στο φως έναν πρωτοκυκλαδικό και μεσοκυκλαδικό οικισμό της 3ης και των αρχών της 2ης χιλιετίας π.Χ., με μέτωπο προς την καλντέρα, που προσφέρει σημαντικά στοιχεία για το σύμπλεγμα Θήρας-Θηρασίας κατά τις πρώιμες φάσεις της Εποχής του Χαλκού και καλύπτει μία χρονολογική περίοδο που σώζεται αποσματικά στο γειτονικό Ακρωτήρι Θήρας, κάτω από τα ερείπια της μεταγενέστερης πόλης. Η αρχιτεκτονική του οικισμού στην κορυφή του λόφου αξιοποιεί τους 2 ηφαιστειακούς βράχους που αναδύονται σε όλη τη επιφάνεια του αναγλύφου, ορίζουν τα άνδηρα της πλαγιάς, διαμορφώνουν τις διαθέσιμες για δόμηση επιφάνειες και ενσωματώνονται στις κατασκευές.
Η δόμηση είναι πυκνή και τα κτίσματα αγκιστρώνονται το ένα στο άλλο. Από τα κτίσματα ξεχωρίζει ένα ελλειψοειδές κτίριο με μνημειακά χαρακτηριστικά. Η ανασκαφή δίνει επίσης νέα στοιχεία για τη μορφή του ΝΑ ορίου της προ-εκρηξιακής καλδέρας της Σαντορίνης, στα βαθμιδωτά άνδηρα της οποίας απλώνονταν ο προϊστορικός οικισμός. Συμβάλλει επίσης στην επανεξέταση της απόλυτης χρονολόγησης της μινωικής έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης, μέσω της ραδιοχρονολόγησης και δενδροχρονολόγησης ξύλου ελιάς που βρέθηκε στην ανασκαφή κάτω από τα στρώματα της ηφαιστειακής τέφρας.
Η ανασκαφή του οικισμού αυτού και η μελέτη των ευρημάτων αποτελεί συμβολή στην ιστορία και αρχαιολογία των Κυκλάδων και φωτίζει επίσης την ιστορία της ενιαίας νήσου Θήρας-Θηρασίας πριν την μινωική έκρηξη. Ως προς την οικονομική και κοινωνική απήχηση, η ανασκαφή του προϊστορικού οικισμού στην θέση Κοίμηση συμβάλλει συνολικά στην ανάδειξη ενός άγνωστου αρχαιολογικά και απομονωμένου σήμερα νησιού, που δέχεται ωστόσο μεγάλη πίεση από τον τουριστικό κορεσμό της γειτονικής Σαντορίνης. Η Θηρασία λειτούργησε συχνά στη διάρκεια της ιστορίας της ως ενδοχώρα της Σαντορίνης και το παρόν ερευνητικό έργο συμβάλλει προς την κατεύθυνση μιας ήπιας ανάπτυξης στη βάση της γνώσης και της ανάδειξης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος του νησιού με την ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών (πολιτιστικά σημεία ενδιαφέροντος στο νησί, δημιουργία και ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων).